Abstract
This research article expounds the importance of the teacher learning quality and analyzes the learning strategies in undergraduate and graduate students of Education programs. A non-probability sampling including 534 students was used. They were applied the scales Support and Control Strategies and Strategies Related to Information Processing from the CEVEAPEU questionnaire, an instrument to assess the learning strategies of university students. The results show significant differences in the use of strategies between the students who start the undergraduate programs and those finishing the graduate programs. Within the graduate students there are no significant differences in the use of learning strategies.
Alonso, C.; Gallego, D. J. & Honey, P. (2012). Los estilos de aprendizaje. Procedimientos de diagnóstico y mejora. 7a ed. Bilbao: Mensajero.
Ausubel, D. P.; Novak, J. D. & Hanesian, H. (1978). Educational Psychology: A Cognitive View. 2nd ed. London, New York: Holt, Rinehart and Winston.
Ávalos, B. (2005). Las instituciones formadoras de docentes y las claves para formar buenos docentes. En D. B. Rendón Lara & L. I. Rojas García (eds.). El desafío de formar los mejores maestros: situación actual, experiencias, innovaciones y retos en la formación de los formadores de docentes, 1-13. 2nd ed. Bogotá: Universidad Pedagógica Nacional.
Barrera-Osorio, F.; Maldonado, D. & Rodríguez, C. (2012). Calidad de la educación básica y media en Colombia: diagnóstico y propuestas. Bogotá: Universidad de los Andes, Facultad de Economía Centro de Estudios sobre Desarrollo Económico, CEDE. Serie Documentos CEDE, 2012-41. Disponible en: https://economia.uniandes.edu.co/components/com_booklibrary/ebooks/dcede2012-41.pdf
Beltrán-Llera, J. (2003). Estrategias de aprendizaje. Revista de Educación (Madrid), 332, 55-73. Disponible en: https://sede.educacion.gob.es/publiventa/detalle.action?cod=11443
Bossche, P. van den; Gijselaers, W. H.; Segers, M. & Kirschner, P. A. (2006). Social and Cognitive Factors Driving Teamwork in Collaborative Learning Environments: Team Learning Beliefs and Behaviors. Small Group Research, 37 (5), 490-521. doi:10.1177/1046496406292938
Bruns, B. & Luque, J. A. (2014). Great Teachers: How to Raise Student Learning in Latin America and the Caribbean. Washington, D.C.: World Bank Group. doi:10.1596/978-1-4648-0151-8. Disponible en: https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/20488
Buzza, D. & Allinotte, T. (2013). Pre-Service Teachers’ Self-Regulated Learning and their Developing Concepts of SRL. Brock Education, 23 (1), 58-76. doi:10.26522/brocked.v23i1.353. Disponible en: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1057468.pdf
Capella-Riera, J. (2013). Consideraciones y propuestas en torno a la capacitación y perfeccionamiento de los profesores en nuestras facultades de educación y centros de formación magisterial. Educación, 1 (1), 67-92. Disponible en: http://revistas.pucp.edu.pe/index.php/educacion/article/view/5488/5484
Cerezo, R.; Núñez, J. C.; Fernández, E.; Suárez-Fernández, N. & Tuero, E. (2011). Programas de intervención para la mejora de las competencias de aprendizaje autorregulado en educación superior. Perspectiva Educacional, Formación de Profesores, 50 (1), 1-30. Disponible en: http://www.perspectivaeducacional.cl/index.php/peducacional/article/viewFile/13/11
Coll-Salvador, C.; Palacios-González, J. & Marchesi-Ullastres, A. (eds.) (1990). Desarrollo psicológico y educación, II. Psicología de la educación escolar, 199-221. Madrid: Alianza.
Colombia, Ministerio de Educación Nacional, MEN (2009). Deserción estudiantil en la educación superior colombiana: metodología de seguimien- to, diagnóstico y elementos para su prevención. Bogotá: MEN. Disponible en: https://www.mineducacion.gov.co/sistemasdeinformacion/1735/articles-254702_libro_desercion.pdf
Colombia, Ministerio de Educación Nacional, MEN (2015). Estrategias para la permanencia en educación superior: experiencias significativas. Bogotá: MEN. Disponible en: https://www.mineducacion.gov.co/1759/articles-356276_recurso.pdf
Cossío-Gutiérrez, E. F. & Hernández-Rojas, G. (2016). Las teorías implícitas de enseñanza y aprendizaje de profesores de primaria y sus prácticas docentes. Revista Mexicana de Investigación Educativa, 21 (71), 1135-1164. Disponible en: http://www.scielo.org.mx/pdf/rmie/v21n71/1405-6666-rmie-21-71-01135.pdf
Díaz-Barriga, F. (2003). Cognición situada y estrategias para el aprendizaje signi- ficativo. REDIE, Revista Electrónica de Investigación Educativa, 5 (2). Disponible en: http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=15550207
Dunlosky, J.; Rawson, K. A.; Marsh, E. J.; Nathan, M. J. & Willingham, D. T. (2013). Improving Students’ Learning with Effective Learning Techniques: Promising Directions from Cognitive and Educational Psychology. Psychological Science in the Public Interest, 14 (1), 4-58. doi:10.1177/1529100612453266. Disponible en: http://www.indiana.edu/~pcl/rgoldsto/courses/dunloskyimprovinglearning.pdf
Escudero-Muñoz, J. M.; Cutanda-López, M. T. & Trillo-Alonso, J. F. (2017). Aprendizaje docente y desarrollo profesional del profesorado. Profesorado. Revista de Currículum y Formación del Profesorado, 21 (3), 83-102. Disponible en: https://recyt.fecyt.es/index.php/profesorado/article/view/59790/38523
Escurra-Mayaute, L.; Delgado-Vásquez, A.; Sotil-Brioso, A.; Pequeña-Constantino, J.; Quesada-Murillo, M.; Rivas-Castro, G.; Solis-Narro, R. & Santos-Islas, J. (2014). Influencia de las estrategias de aprendizaje y la reflexión activa sobre el rendimiento escolar de los alumnos de quinto año de secundaria de la ciudad de Lima. Revista de Investigación en Psicología, 7 (1), 51-80. https://doi.org/10.15381/rinvp.v7i1.5138
Esquivel-Cruz, J.; Rodríguez-Nieto, M. C. & Padilla-Montemayor, V. M. (2009). Enfoques hacia el aprendizaje, motivos y estrategias de estudiantes de las carreras de enfermería, ingeniería y organización deportiva. Revista de Pedagogía, 30 (87), 309-331. Disponible en: https://www.redalyc.org/articulo.oa?id=65914495005
Gagné, R. M. (1985). The Cognitive Psychology of School Learning. 4th ed. Boston: Little, Brown and Company.
García-Cué, J. L.; Sánchez-Quintanar, C.; Jiménez-Velázquez, M. A. & Gutiérrez- Tapias, M. (2012). Estilos de aprendizaje y estrategias de aprendizaje: un estudio en discentes de postgrado. Revista de Estilos de Aprendizaje, 5 (10), 65-78. Disponible en: http://learningstyles.uvu.edu/index.php/jls/article/view/109/72
Gargallo-López, B.; Almerich, G.; Suárez-Rodríguez, J. M. & García-Félix, E. (2012). Estrategias de aprendizaje en estudiantes universitarios excelentes y medios. Su evolución a lo largo del primer año de carrera. RELIEVE - Revista Electrónica de Investigación y Evaluación Educativa, 18 (2). doi:10.7203/ relieve.18.2.2000. Disponible en: https://www.uv.es/~gargallo/RELIEVEv18n2_1.pdf
Gargallo-López, B.; Morera-Bertomeu, I. & García-Félix, E. (2015). Metodología innovadora en la universidad. Sus efectos sobre los procesos de aprendi- zaje de los estudiantes universitarios. Anales de Psicología, 31 (3), 901- 915. doi:10.6018/analesps.32.1.179871. Disponible en: https://riunet.upv.es/handle/10251/66171
Gargallo-López, B.; Morera-Bertomeu, I.; Iborra-Chornet, S.; Climent-Olmedo, M. J.; Navalón-Oltra, S. & García-Félix, E. (2014). Metodología centrada en el aprendizaje. Su impacto en las estrategias de aprendizaje y en el rendimiento académico de los estudiantes universitarios. Revista Española de Pedagogía, 72 (259), 415-435. Disponible en: https://revistadepedagogia.org/wp-content/uploads/2014/09/259-02.pdf
Gargallo-López, B.; Pérez-Pérez, C.; Jiménez-Rodríguez, M. Á.; Martínez- Hervás, N. & Giménez Beut, J. A. (2017). Métodos centrados en el aprendizaje, implicación del alumno y percepción del contexto de aprendizaje en estudiantes universitarios. Educación XX1, 20 (2), 161-187. DOI: 10.5944/ educXX1.19036. Disponible en: http://revistas.uned.es/index.php/educacionXX1/article/view/19036/18909
Gargallo-López, B.; Suárez-Rodríguez, J. & Ferreras-Remesal, A. (2007). Estrategias de aprendizaje y rendimiento académico en estudiantes universitarios. Revista de Investigación Educativa, 25 (2), 421-441. Disponible en: https://revistas.um.es/rie/article/view/96941/93111
Gargallo-López, B.; Suárez-Rodríguez, J. M. & Pérez-Pérez, C. (2009). El cuestionario CEVEAPEU. Un instrumento para la evaluación de las estrategias de aprendizaje de los estudiantes universitarios. RELIEVE - Revista Electrónica de Investigación y Evaluación Educativa, 15 (2), 1-31. Disponible en: http://www.redalyc.org/pdf/916/91612906006.pdf
Hargreaves, A. & Fullan, M. (2012). Professional Capital: Transforming Teaching in Every School. Ontario: Teachers College Press.
Hernández-Mella, R. & Pacheco-Salazar, B. (2017). La (pre)ocupación por el aprendizaje: Desde la complejidad piagetiana al conocimiento situado. Ciencia y Educación, 1 (1), 37-44. Disponible en: https://www.researchgate.net/publication/322347247_La_preocupacion_por_el_aprendizaje_desde_la_complejidad_piagetiana_al_conocimiento_situado/link/5a55716da6fdcc30f86ba1d3/download
Herrera-Torres, L.; Jiménez-Fernández, G. & Castro-Vázquez, Á. (2011). Aprendizaje del alumnado universitario de primer y último curso de las titulaciones de Psicología y Magisterio. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 9 (2), 659-692. Disponible en: http://ojs.ual.es/ojs/index.php/EJREP/article/view/1461/1723
Justicia-Justicia, F. & Cano-García, F. (1993). Concepto y medida de las estrategias y estilos de aprendizaje. En C. Monereo (ed.). Estrategias de aprendizaje. Procesos, contenidos e interacción, 113-126. Barcelona: Domènech.
Louzano, P. & Moriconi, G. M. (2015). Visión de la docencia y características de los sistemas de formación docente en Finlandia, Singapur y Estados Unidos. Cadernos Cenpec, 4 (2), 30-53. doi: 10.18676/2237-998322014287. Disponible en: http://www.cadernos.cenpec.org.br/cadernos/index.php/cadernos/article/viewFile/287/285
Lyke, J. A. & Kelaher-Young, A. J. (2006). Cognition in Context: Students’ Perceptions of Classroom Goal Structures and Reported Cognitive Strategy Use in the College Classroom. Research in Higher Education, 47 (4), 477-490. doi:10.1007/s11162-005-9004-1. Disponible en: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.460.6593&rep=rep1&type=pdf
Marcelo, C. (2001). Aprender a enseñar para la sociedad del conocimiento. Revista Complutense de Educación, 12 (2), 531-593. Disponible en: https://revistas.ucm.es/index.php/RCED/article/download/RCED0101220531A/16749
Martínez-Pazarán, M. de los Á. & Meza-Cano, J. M. (2013). Estudio comparativo: estrategias de aprendizaje, habilidades de autorregulación, metacognitivas y percepción de autoeficacia de alumnos de la licenciatura en psicología presencial y SUAyED de la FES-Iztacala. Revista Electrónica en Ciencias So- ciales y Humanidades Apoyadas por Tecnologías, 2 (1), 39-50. Disponible en: https://edusol.info/revista/index.php/cshat/article/view/43/37
Marugán, M.; Martín, L. J.; Catalina, J. & Román, J. M. (2013). Estrategias cognitivas de elaboración y naturaleza de los contenidos en estudiantes universi- tarios. Psicología Educativa, 19 (1), 13-20. doi:10.5093/ed2013a3
Nisbet, J. D. & Shucksmith, J. (1986). Learning Strategies. London: Routledge & Kegan Paul.
Panadero, E.; Alonso-Tapia, J. & Huertas-Martínez, J. A. (2014). Rúbricas y guiones de autoevaluación: efectos sobre la autorregulación y el rendimiento de estudiantes universitarios de primer año. Infancia y Aprendizaje, 37 (1), 149-183. doi:10.1080/02103702.2014.881655
Peculea, L. & Bocos, M. (2015). The Role of Learning Strategies in the Development of the Learning-To-Learn Competency of 11th Graders from Tech- nical Schools. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 203 (26), 16-21. doi:10.1016/j.sbspro.2015.08.253. Disponible en: https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S1877042815049010?token=E7976D93D0CA2901519520BBA8FB66B1FB5B29AA5F7A02C008071A01D538E86B00B95D71B434EB54E7511948E9FBEE0A
Peculea, L. & Peculea, A. (2017). A Correlative Study between Learning Strategies and Independent Learning at First Year Students Preparing to Become Teachers. Journal of Educational Science & Psychology, 7 (1), 158-162. Disponible en: https://www.researchgate.net/profile/Edmond_Sebestyen2/publication/323151323_A_pilot_study_of_time_management_behavior_scale_with_background_questions_amongst_university_students_Journal_of_Educational_Sciences_and_Psychology_VII_1B_17-22/links/5ab10e180f7e9b4897c2a570/A-pilot-study-of-time-management-behavior-scale-with-background-questions-amongst-university-students-Journal-of-Educational-Sciences-and-Psychology-VII-1-B-17-22.pdf#page=163
Piaget, J. (1970). Seis estudios de Psicología. 5a ed. Barcelona: Seix Barral.
Pimienta-Prieto, J. H. (2011). Las competencias en la docencia universitaria preguntas frecuentes. México: Pearson.
Pintrich, P. R. (1999). Understanding Interference and Inhibition Processes from a Motivational and Self-Regulated Learning Perspective: Comments on Dempster and Corkill. Educational Psychology Review, 11 (2), 105-115. doi:1022020308002
Pintrich, P. R. (2000). Multiple Goals, Multiple Pathways: The Role of Goal Orientation in Learning and Achievement. Journal of Educational Psychology, 92 (3), 544-555. doi:10.1037/0022-0663.92.3.544
Pintrich, P. R. (2002). The Role of Metacognitive Knowledge in Learning, Teaching, and Assessing. Theory into Practice, 41 (4), 219-225. Disponible en: https://pdfs.semanticscholar.org/e3f1/25c4e15176d2f34540b7feece1c1b3d8dfd8.pdf
Pons-Parra, R. M. & Serrano-González-Tejero, J. M. (2012). Hacia una evaluación constructivista de los aprendizajes escolares. Revista de Evaluación Educa- tiva, 1 (1), 1-29. Disponible en: https://studylib.es/doc/6012869/hacia-una-evaluaci%C3%B3n-constructivista-de-los-aprendizajes
Portilho, E. (2009). Como se aprende?: Estratégias, estilos e metacognição. Rio de Janeiro: Wak Editora.
Pozo, J. I. (2008). Aprendices y maestros: la psicología cognitiva del aprendizaje. 2a ed. Madrid: Alianza.
Pozo, J. I. & Monereo, C. (2009). Introducción: La nueva cultura del aprendizaje universitario o por qué cambiar nuestras formas de enseñar y aprender. En E. Pérez-Echeverría & J. I. Pozo (eds.). Psicología del aprendizaje universitario: la formación en competencias, 9-28. Madrid: Morata.
Pozo, J. I. & Postigo-Angón, Y. (2000). Los procedimientos como contenidos escolares: uso estratégico de la información. Barcelona: Edebé.
Roux, R. & Anzures-González, E. E. (2015). Estrategias de aprendizaje y su relación con el rendimiento académico en estudiantes de una escuela privada de educación media superior. Actualidades Investigativas en Educación, 15 (1), 1-16. DOI: dx.doi.org/10.15517/aie.v15i1.17731. Disponible en: http://www.redalyc.org/pdf/447/44733027014.pdf
Teixidó-Saballs, J. (2010). “Aprendre a aprendre” a l’escola i a l’institut. Desen- volupament de la competencia d’“aprendre a aprendre” a l’educació obligatòria. Revista Catalana de Pedagogía, 7, 137-162. Disponible en: https://www.raco.cat/index.php/RevistaPedagogia/article/view/252225/338594
Torrano, F.; Fuentes, J. L. & Soria, M. (2017). Aprendizaje autorregulado: estado de la cuestión y retos psicopedagógicos. Perfiles Educativos, 39 (156), 160- 173. Disponible en: http://www.scielo.org.mx/pdf/peredu/v39n156/0185-2698-peredu-39-156-00160.pdf
Vaillant, D. (2007). Mejorando la formación y el desarrollo profesional docente en Latinoamérica. Revista Pensamiento Educativo, 41 (2), 207-222. Disponible en: http://pensamientoeducativo.uc.cl/files/journals/2/articles/424/public/424-941-1-PB.pdf
Valle-Arias, A.; Barca-Lozano, A.; González-Cabanach, R. & Núñez-Pérez, J. C. (1999). Las estrategias de aprendizaje. Revisión teórica y conceptual. Revista Latinoamericana de Psicología, 31 (3), 425-461. Disponible en: https://www.redalyc.org/pdf/805/80531302.pdf
Villardón-Gallego, L. & Yániz, C. (2014). Características psicométricas de la Escala de Estrategias Afectivas en el Proceso de Aprendizaje (EEAA). Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 12 (3), 693-716. doi:10.14204/ejrep.34.14095. Disponible en: http://ojs.ual.es/ojs/index.php/EJREP/article/view/1642/2091
Weinstein, C. E. & Hume, L. M. (1998). Study Strategies for Lifelong Learning. 1st ed. Washington: American Psychological Association. doi:10.1037/10296-000
Yip, M. C. W. (2012). Learning Strategies and Self-Efficacy as Predictors of Academic Performance: A Preliminary Study. Quality in Higher Education, 18 (1), 23-34. doi:10.1080/13538322.2012.667263
Zimmerman, B. J. (2013). From Cognitive Modeling to Self-Regulation: A Social Cognitive Career Path. Educational Psychologist, 48 (3), 135-147. doi:10.10 80/00461520.2013.794676

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright (c) 2020 Lida Cruz Jerónimo-Arango, Concepción Yaniz-Álvarez-de-Eulate, Carolina Carcamo-vergara